مالکیت انعام (قرآن)مالکیت انسان بر انعام لطف خدا به انسان‌ها است. ۱ - مشروعیت مالکیت انعاممالکیت انسان‌ها بر انعام از جانب خداوند مشروعیت دارد: اولم یروا انا خلقنا لهم مما عملت ایدینا انعـما فهم لها مــلکون. آيا نديدند كه از آنچه با قدرت خود به عمل آورده‌ايم چهارپايانى براى آنان آفريديم كه آنان مالک آن هستند؟! در این آیه یکی دیگر از آیات و دلائل یگانگی خدا در ربوبیت و تدبیر عالم انسانی را خاطرنشان می‌سازد. آیتی که نظیر آیات توحید در اول سوره است، که مساله زنده کردن زمین مرده، بیرون کردن دانه‌ها و میوه‌ها، و شکافتن چشمه‌ها را خاطرنشان می‌ساخت. و مراد از اینکه فرمود: چارپایان از چیزهایی است که دست‌های خدا درستش کرده، این است که: کسی در خلقت آنها شرکت ندارد و خلقت آنها مختص به خداست. پس عبارت: درست کردن با دست‌ها کنایه از اختصاص است. مقصود از اینکه فرمود: انسان مالک چهار پایان است در جمله فهم لها مالکون تفریع و نتیجه گیری از جمله خلقنا لهم است، چون معنای خلقنا لهم این است که: ما چهارپایان را به خاطر انسان خلق کرده‌ایم و لازمه آن اختصاص چارپایان به انسان است، و اختصاص هم بالاخره منتهی به ملکیت می‌شود، چون ملک اعتباری در اجتماع، خود یکی از شعب اختصاص است. ۲ - مالکیت بر انعام لطف خدامالکیت انسان‌ها بر انعام، جلوه لطف خدا به انسان‌ها است: اولم یروا انا خلقنا لهم مما عملت ایدینا انعـما فهم لها مــلکون. در اینجا چند نکته قابل توجه است: ۱. از میان نعمت‌های مختلفی که انسان در آن غوطه ور است در اینجا انگشت روی نعمت وجود چهارپایان گذارده شده، چرا که آنها در زندگی روزمره انسان حضور دائم دارند، به حدی زندگی انسان با آنها گره خورده که اگر از صفحه زندگی او حذف شوند به راستی کار بر او مشکل و پیچیده خواهد شد، ولی به دلیل حضور دائمشان، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. ۲. جمله عملت ایدینا (دست ما آن را انجام داده) کنایه از اعمال قدرت مستقیم پروردگار است، زیرا انسان مهمترین عضوی که با آن اعمال قدرت می‌کند دست‌های اوست، به همین جهت ید (دست) کنایه از قدرت است، مثلا کسی می‌گوید فلان منطقه در دست من است، یعنی در سیطره قدرت من قرار گرفته، قرآن مجید می‌گوید ید الله فوق ایدیهم: دست خدا بالای دست آنهاست. به هر حال ذکر ایدی به صورت جمع اشاره به مظاهر گوناگون قدرت پروردگار می‌باشد. ۳. جمله فهم لها مالکون (با فاء تفریع) اشاره به این است چهار پایان را ما به قدرت خویش آفریده‌ایم اما مالکیتش را به انسان‌ها بخشیدیم، و این نهایت لطف پروردگار را بیان می‌کند، این درست به آن می‌ماند که ما به کسی می‌گوئیم این باغ را ما آباد کرده‌ایم اما تو بهره آن را می‌بری، و این نشانه نهایت محبت و ایثار و گذشت است. ۳ - پانویس
۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۵۰، برگرفته از مقاله «مالکیت انعام». |